Comezamos a desmontar a estrutura interior da que será a nosa casiña. Púxenme a picar o cal das paredes, mentres Juan, o pai de Esme, botaba abaixo as únicas dúas divisións de madeira da estancia. A casa que imos habitar era, como podedes ver, unha morada pobre. Foi casa de caseiros, simple, fría, pequena, carente de calquera comodidade. Só un colchón vello e un lavabo nunha esquina remitían ao seu uso como vivenda. Situada sobre a bodega da casa grande, eran apenas 50 metros cadrados cerrados por tres lados por grosos muros de cachotería, e polo cuarto por un tabique de táboas cravadas nunha das vigas de castiñeiro. No interior un segundo tabique, tamén simple, dividía o espazo en dous compartimentos. A ventá que dá á rúa da Ponte Ulla era a única fonte de luz.
Logo de casa de caseiros foi sequeiro para as patacas e as cebolas. Ata que polo mal estado das vigas e as táboas do chan, que se traducía en buracos aquí e alí e o perigo de acabar por caer enriba dun pipo, aquela vella infravivenda deixou de ter uso algún, e pasou a durmir baixo unha boa capa de po e tempo.
Esa será a nosa casa. Este sábado puxémonos a destruír ese interior parco para darlle unha nova vida. Esme e eu sentímonos a gusto ao asumir a demolición. A Juan non lle fai tanta gracia, porque esta é unha máis que sumar ás que tivo que facer nos seus tempos de albanel e ás que lle tocou afrontar na casa grande. Pero ademais da satisfacción, na demolición vainos o aforro de cartos, así que aí está el para axudarnos ou, de ser máis precisos, dirixir a operación.
Esa tarde, mentres traballábamos, iniciamos un novo diálogo do barrotillo. Eu desprendía coa picaraña anacos de cal pegados aos cachotes e Juan partía a golpes de marra as táboas do tabique cando, inevitablemente, a nosa conversa virou cara ao xa clásico debate sobre técnicas construtivas: o novo contra o vello, o práctico contra o custoso, o eterno contra o efémero: dunha banda o formigón, o aluminio, o pvc, a uralita. Da outra as ripias, a madeira, a pedra e, como unha pantasma na sombra ou un pesadelo reincidente, o barrotillo.
Desde que decidimos facer a nosa casa con materiais naturais e achegándonos na medida do posible aos principios da bioconstrución, periodicamente mantemos debates con Juan sobre as bondades dun e doutro sistema construtivo. El cre firmemente que mellor nos iría se botásemos unha placa de formigón, colocásemos as tellas sobre uralitas e puxésemos ventás de aluminio ou pvc. Logo xa revestiríamos todo con madeira se lle queriamos dar un acabado xeitoso. Defende os seus argumentos co seu bo humor retranqueiro, narrando o estado penoso da casa grande antes de reformala e adobando o discurso con referencias non pouco esaxeradas ás bondades dos materiais nos que confía: sólidos, máis baratos, máis seguros (desde o punto de vista dos incendios e outras catástrofes) e máis fáciles de manter. Cada razón a favor da rehabilitación estándar vén acompañada dun argumento contrario á nosa proposta de materiais, que basicamente se caracterizan por ter as calidades opostas: febles, caros, inseguros e difíciles de manter.
Eu pola miña banda, como creo firmemente nas bondades da nosa proposta, contraataco con ideas que esaxero na súa xusta medida, aínda consciente de que non teño posibilidades de convencelo. Falo de respectar a combinación de madeira e pedra da vivenda, de construír con materiais naturais, de que a casa respire para non crear unha caixa estanca da que non saian o vapor nin o radón, de facela respectuosa co ambiente, a historia e a saúde. Desta vez collín prestada unha queixa que Carlos Meixide, nun estado de franca lucidez, lle espetou o venres a altas horas a Esme: que carallo de progreso é este no que cada vez comemos peor? Levado o conto ao caso: formigón, pvc, aluminio e demais son materiais máis cómodos, máis baratos, máis prácticos en moitos casos, pero non necesariamente mellores. Que carallo de progreso é este no que os necesitamos para restaurar unha casa de pedra de 70 metros cadrados?
O debate sempre se enreda. O tema da perdurabilidade do formigón fronte á caducidade da madeira crea puntos de discordia que pode que resolvamos desde as nosas tumbas dentro de cen anos. Prolongamos a discusión polo pracer de esaxerar e levámola a todos os terreos imaxinables: por que non refacer o hórreo con cemento armado? E se cambiamos os muros de pedra caidos do xardín por estables paredes de bloques? Que mellor remedio para non ter que cortarlle a herba ao prado que botarlle unha boa capa de chapapote? E no fondo da conversa aparece un último lamento de Juan, un medo case atávico que se manifesta diante das nosas ideas construtivas: a volta do barrotillo.
Ao pouco de estar traballando/debatendo, uníronsenos Esme e Gerardo, o seu tío. Seguimos picando cal e puxémonos á tarefa (algo máis complicada) de botar abaixo o forxado que separa a estancia do faiado. Cortar, puxar e romper táboas, vigas e viguetas levounos o seu tempo e pagámolo cunha boa inxesta de po. Ao cabo completamos a faena, a primeira parte da demolición interior. Esme e mais eu demos conta do cal duns 6 metros de parede, a correspondente o espazo do salón e o vestíbulo. Nun par de tardes remataremos de eliminar a da futura biblioteca. Acabaremos de recoller e estibar a leña en que se converteron o forxado e os tabiques, e que pronto quentará o noso fogar. Feito isto, poderemos botar abaixo o teito da bodega (á súa vez, chan da casa de caseiros): último paso da demolición, punto de inicio do traballo dos construtores.
P.S.: Neste texto queda unha cousa por resolver: entón, que vén sendo o barrotillo? A palabra aprendina da boca de Juan, pero barrotillo non vin diante na vida. Antes de eu chegar á Ulla, a maior parte das habitacións dividíanse por paredes de barrotillo, que vén sendo unha técnica construtiva empregada ata o século pasado, supoño que ata o comezo do reinado do tixolo. As paredes de barrotillo eran de máis calidade que as de táboas de madeira. Trátase dunha estrutura de listóns colocados de tal maneira que sobre eles se engarza o cal para dar lugar a paredes lisas e estables. Paredes das que co paso do tempo se vai desprendendo o cal, transformándoas nunha solución feble e sucia. Juan librou duras batallas contra o barrotillo, e vólvelle á cabeza e á lingua cada vez que facemos calquera mención a técnicas construtivas que xa existían naquel tempo. Diálogos que, discorran por onde discorran, sempre rematan no barrotillo.
a casa da ulla 
A casa da Ulla vai dar nun fogar estupendo!
se hai que botar unha man en semana santa,xa sabedes!
bic